Một trong những thị trường được nhắc đến nhiều nhất là thị trường lao động. Đây là thị trường có sự tác động trực tiếp tới những khía cạnh của sự ổn định xã hội, sự phát triển của quốc gia. Hãy cùng Tiếng Anh giao tiếp Langmaster tìm hiểu về thị trường lao động qua bài viết dưới đây nhé.

1. Thị trường lao động là gì?

Thị trường lao động là một thị tường quan trọng trong tất cả các loại thị trường. Bởi lẽ, lao động chính là động lực phát triển của xã hội, là nguồn gốc tạo ra phần lớn giá trị, của cải vật chất của xã hội.

Có rất nhiều khái niệm xoay quanh thị trường lao động là gì, tuy nhiên tất cả đều nhấn mạnh đến yếu tố trao đổi sức lao động và người lao động. Có nhiều quan niệm cho rằng thị trường lao động chính là nơi trao đổi và mua bán sức lao động của người lao động.

Dựa trên khái niệm được trình bày trong tác phẩm của Adam Smith, được viết vào năm 1862 với quan điểm thị trường là nơi trao đổi dịch vụ và hàng hóa. Có tác giả đã nêu ra quan điểm dựa trên việc coi sức lao động là hàng hóa và lao động là một loại dịch vụ như sau: 

“Thị trường lao động là nơi mà hàng hóa sức lao động và dịch vụ lao động được trao đổi giữa một bên là người lao động và người sử dụng lao động.”

Tuy nhiên, nếu tiếp cận dựa theo góc độ việc làm, thị trường lao động lại được xác định dựa trên cung lao động và cầu lao động. Cụ thể là giữa nhóm những người đang có việc làm hoặc những người đang tìm việc làm với nhóm những người đang sử dụng lao động, và những người đang tìm lao động.

Và khi nhấn mạnh đến các dịch vụ lao động được xác định dựa trên những việc làm được trả công, định nghĩa của ILO – Tổ chức lao động quốc tế như sau:

“Thị trường lao động là thị trường trong đó có các dịch vụ lao động được mua và bán thông qua quá trình để xác định mức độ có việc làm của lao động, cũng như mức độ tiền công.”

Tuy là có sự diễn đạt khác nhau, nhưng rõ ràng là những quan niệm trên đều có sự tương đồng ở những nội dung cơ bản về thị trường lao động:

“Thị trường lao động là một loại thị trường có các yếu tố bao gồm người cần bán sức lao động và dịch vụ lao động (người lao động), người có như cầu sử dụng dịch vụ lao động và mua sức lao động (người sử dụng lao động), các yếu tố giá cả (tiền công, tiền lương). Hai yếu tố cơ bản cấu thành thị trường lao động là cung lao động và cầu lao động.”

Cung lao động là một phần quan trọng của thị trường lao động, bao gồm những người có khả năng về thể chất và trí tuệ để làm việc, không phụ thuộc vào tuổi tác hoặc giới tính. Cung lao động đại diện cho tổng số lao động tham gia hoặc có thể tham gia vào thị trường lao động tại một thời điểm cụ thể.

Điều này phụ thuộc vào nhiều yếu tố như tốc độ tăng trưởng của nguồn lao động, biến động của cầu lao động, trình độ học vấn, đào tạo nghề và mức lương được trả trên thị trường lao động. Cung lao động thực tế là năng lực lao động mà người lao động sẵn lòng cung cấp để trao đổi trên thị trường.

Cầu lao động đại diện cho số lượng lao động mà cần được sử dụng hay thuê mướn trên thị trường lao động, bao gồm nhu cầu về lao động của một quốc gia, một ngành công nghiệp, một khu vực cụ thể hoặc một doanh nghiệp trong một thời kỳ nhất định.

Cầu lao động bao gồm cả số lượng, chất lượng và cơ cấu của lao động, thường được xác định thông qua các chỉ số về việc làm. Cầu lao động phản ánh khả năng thuê lao động của các nhà tuyển dụng và nhà đầu tư trên thị trường lao động.

Xem thêm:

[A - Z] KẾ HOẠCH TUYỂN DỤNG NHÂN SỰ CHI TIẾT, HIỆU QUẢ CHO DOANH NGHIỆP

CHI TIẾT QUY TRÌNH TUYỂN DỤNG NHÂN SỰ CHUYÊN NGHIỆP, HIỆU QUẢ

Thị trường lao động là gì

2. Đặc trưng của thị trường lao động

2.1. Hàng hóa của thị trường lao động là hàng hóa đặc biệt

Không giống với các loại mặt hàng thông thường, hàng hóa sức lao động đi liền với những cá nhân có sức lao động, hay nói cách khác, nó gắn liền với người lao động, cả về số lượng và chất lượng. Cho dù có được đã được trao đổi trên thị trường lao động, hay chưa được trao đổi, vẫn cần có những điều kiện để tồn tại và phát triển.

Bên cạnh đó, người lao động luôn có quyền kiểm soát về mặt số lượng và chất lượng sức lao động, được trau dồi và phát triển trong quá trình lao động. Vì vậy mà để nâng cao năng suất cũng như hiệu quả của quá trình lao động, việc phát triển các mối quan hệ lao động là việc không thể bỏ qua.

Không chỉ vậy, người sử dụng lao động cũng cần phải có một cơ chế đãi ngộ tốt, những chính sách kích thích và tạo động lực phù hợp với người lao động, như vậy mới có thể nâng cao chất lượng hàng hóa sức lao động, phát triển đẻ có lợi cho công ty và doanh nghiệp.

Hàng hóa trên thị trường lao động là hàng hóa sức lao động

2.2. Hàng hóa sức lao động có tính không đồng nhất

Một đặc trưng tiếp theo của thị trường lao động là sự không đồng nhất. Chúng ta có thể thấy rằng các loại hàng hóa hay dịch vụ, đặc biệt là các loại hàng công nghiệp sẽ thường có sự chuẩn hóa, có sự đồng nhất cả về chất lượng và mẫu mã. Ngược lại, những hàng hóa sức lao động thì lại không có sự đồng nhất.

Mỗi cá nhân, mỗi người lao động đều có những đặc điểm khác nhau như tuổi tác, giới tính, khả năng làm việc, thể lực, mục tiêu làm việc,…. và tất cả những yếu tố, đặc điểm đó đều có sự ảnh hưởng nhất định đến năng suất làm việc và hiệu suất lao động.

Không chỉ có vậy, giữa những người lao động còn có sự khác biệt về văn hóa, trình độ học vấn, số năm kinh nghiệm. Mỗi một người lao động sẽ là sự tổng hợp những năng lực vốn có, sức lao động tự nhiên, kỹ năng cá nhân thông qua sự rèn luyện và học tập.Yếu tố kỹ năng thường được gọi là vốn nhân lực của từng người. Và chính những điều này tạo ra sự không đồng nhất của hàng hóa sức lao động.

2.3. Giá cả được quyết định bởi cung và cầu

Trên thị trường lao động, giá cả của sức lao động được quyết định bởi quy luật cung – cầu lao động, và nó được biểu hiện rõ qua sự thỏa thuận giữ các bên bao gồm người lao động và người sử dụng lao động. Nó được thể hiện qua hình thái là tiền lương và tiền công.

Trong trường hợp cầu lao động nhỏ hơn cung lao động, giá cả của sức lao động sẽ giảm vfa sẽ ở mức thấp. Và ngược lại, trong trường hợp cung lao động nhỏ hơn cầu lao động, đặc biệt là đối với những người lao động có năng lực cao thì mức giá cả cho sức lao động sẽ cao hơn.

Giá cả trên thị trường lao động sẽ phụ thuộc vào cung cầu lao động

Xem thêm:  CÁC BƯỚC XÂY DỰNG HÀNH TRÌNH TRẢI NGHIỆM KHÁCH HÀNG HIỆU QUẢ NHẤT

2.4. Có nhiều phân lớp khác nhau tạo nên sự đa dạng của thị trường lao động

Khi nhắc đến thị trường lao động, chúng ta không chỉ nhắc đến thị trường lao động chung, người ta còn nhắc đến các phân lớp khác như thị trường lao động theo vị trí địa lý hay thị trường lao động theo trình độ kỹ năng. 

Các ranh giới thị trường lao động được tạo ra dựa trên những đặc điểm cung – cầu về lao động khác nhau của mỗi vùng miền và khu vực. Bởi thực chất, ngay cả trong một quốc gia, mức độ cung – cầu giữa mỗi vùng miền cũng là khác nhau.

Bên cạnh đó, mỗi chuyên ngành, mỗi ngành nghề sẽ đòi hỏi những trình độ chuyên môn, kỹ năng khác nhau. Do đó, cũng có sự khác biệt nhất định, từ đó tạo ra những ranh giới. Chính vì thế, thị trường lao động có sự đa dạng riêng.

2.5. Người lao động có vị thế yếu hơn trên bàn đàm phán của thị trường lao động

Có một sự thật dễ thấy rằng trong các cuộc giao dịch trên thị trường lao động, người sử dụng lao động thường có vị thế hơn. Điều này xảy ra là vì cung lao động thường lớn hơn cầu lao động. Đặc biệt là ở các quốc gia đang phát triển, nơi mà số lượng người đi tìm việc thường nhiều hơn lượng công việc hiện có.

Những người lao động đi tìm kiếm việc làm thường là không có tư liệu sản xuất, chỉ có nguồn lực sức lao động hạn chế, trong khi ở chiều ngược lại, người sử dụng lao động lại có nhiều điều kiện để lựa chọn người lao động. Chính vì thế, mà họ luôn ở vị thế cao hơn.

Kéo theo đó là việc người sử dụng lao động thường là bên quyết định các điều kiện lao động cũng như các vấn đề xung quanh mối quan hệ lao động. Tuy nhiên, trong những trường hợp đặc biệt, người lao động vẫn có vị thế của riêng mình.

Đó chính là những người lao động có trình độ cao, thuộc loại khan hiếm trên thị trường lao động, thì vị thế của người lao động so với người sử dụng lao động không hề thấp hơn, cán cân đàm phán là công bằng trong trường hợp này.

Người lao động thường có vị thế thấp hơn người sử dụng lao động

2.6. Một số đặc trưng của thị trường lao động tại Việt Nam

Đặc điểm đầu tiên của thị trường lao động Việt Nam đó là lực lượng lao động trẻ và có trình độ văn hóa khá, có khả năng tiếp cận với những công nghệ và kiến thức mới, mức chi phí cho lao động trẻ tại Việt Nam cũng thấp hơn so với các nước khác.

Lao động tại Việt Nam có số lượng lớn với khoảng 45 triệu người trong độ tuổi lao động. Các doanh nghiệp có nhiều lựa chọn, kể cả đối với công nhân hay nhân viên văn phòng. Tuy nhiên, chất lượng không phải lúc nào cũng như doanh nghiệp mong muốn.

Trình độ chuyên môn hay tay nghề của người lao động trên thị trường lao động Việt Nam nhìn chung còn chưa cao. Thêm vào đó, các vấn đề liên quan đến ý thức hay tác phong làm việc vấn đề cần được nâng cao và cải thiện.

Một đặc điểm nổi bật đối với thị trường lao động tại Việt Nam đó chưa hoàn toàn phát triển hoàn thiện, quy mô thị trường còn hạn chế. Vẫn còn mang tính tự phát.

Xem thêm: 

QUẢN TRỊ HIỆN ĐẠI LÀ GÌ? TỔNG QUAN VỀ LÝ THUYẾT QUẢN TRỊ HIỆN ĐẠI

TOP 12 CÁCH GIỮ CHÂN NHÂN VIÊN GIỎI HIỆU QUẢ BẠN CẦN BIẾT

3. Ý nghĩa của thị trường lao động

Thị trường lao động đóng vai trò và có ý nghĩa quan trọng đối với xã hội. Phát triển thị trường lao động sẽ có tác động mạnh mẽ đối với người lao động cũng như thu hút nhà đầu tư.

Những ý nghĩa của thị trường lao động

3.1. Thị trường lao động là nơi tạo ra việc làm

Người lao động cần có việc làm để có thể tạo ra thu nhập và trang trải cuộc sống. Và khi họ tham gia thị trường lao động chính là việc họ đi tìm việc làm.

Thị trường lao động cung cấp cơ hội việc làm cho người lao động, giúp họ có thu nhập để duy trì cuộc sống và phát triển bản thân. Từ đó, tạo ra động lực để phát triển đất nước.

3.2. Yếu tố tăng trưởng kinh tế Quốc gia

Một thị trường lao động phát triển với nguồn nhân lực dồi dào, hứa hẹn đáp ứng đủ số lượng nhân lực cho các công việc sản xuất kinh doanh sẽ là điều thu hút các nhà đầu tư. Vì lao động là yếu tố quan trọng, có thể ảnh hưởng đến các yếu tố khác trong sản xuất kinh doanh.

Chính vì vậy, khi các nhà đầu tư nước ngoài quyết định thâm nhập bất cứ thị trường nào, họ đều quan tâm đến thị trường lao động tại quốc gia đó. Nếu Quốc gia sở hữu thị trường lao động đảm bảo cả về chất lượng và số lượng, điều này có thể giúp các nhà đầu tư yên tâm hơn khi tham gia thị trường.

Từ đó, không chỉ tạo ra công ăn việc làm cho những người lao động, mà còn đem lại lợi nhuận cho Đất Nước, tạo ra nguồn động lực tăng trưởng và phát triển kinh tế cho Đất Nước.

3.3. Giảm đóng góp tệ nạn xã hội

Có thị trường lao động, người dân sẽ có được việc làm và cơ hội để làm. Điều này sẽ góp phần giảm đi những cơ hội phát sinh các tệ nạn xã hội xuất phát từ thất nghiệp.

Khi mọi người có cơ hội làm việc và kiếm thu nhập hợp lý từ thị trường lao động, tỷ lệ thất nghiệp và tệ nạn xã hội như tội phạm, nghèo đói thường giảm đi. Điều này là vô cùng ý nghĩa vì nó cũng ảnh hưởng tới trật tự và an sinh xã hội.

Xem thêm: THƯƠNG HIỆU TUYỂN DỤNG LÀ GÌ? CÁC BƯỚC XÂY DỰNG THƯƠNG HIỆU NHÀ TUYỂN DỤNG

3.4. Tạo ra sự công bằng và cơ hội

Một thị trường lao động hoạt động hiệu quả có thể tạo ra cơ hội công bằng cho mọi người dựa trên khả năng và nỗ lực của họ, không phụ thuộc vào các yếu tố không công bằng như đẳng cấp xã hội hoặc quan hệ cá nhân.

Tóm lại, thị trường lao động không chỉ là một hệ thống phân phối việc làm và thu nhập, mà còn là một phần quan trọng của cơ sở hạ tầng xã hội, ảnh hưởng sâu rộng đến sự phát triển và ổn định của một quốc gia.

4. Các hoạt động hỗ trợ thị trường lao động của Nhà nước

Nhà nước luôn có những hoạt động hỗ trợ thị trường lao động

Để có thể định hình và phát triển thị trường lao động, Nhà nước luôn có những hoạt động để hỗ trợ phát triển thị thị trường lao động. Và dưới đây là những hoạt động hỗ trợ của Nhà nước hướng đến thị trường lao động

• Cung cấp thông tin: Nhà nước sẽ thu thập và cung cấp đầy đủ thông tin liên quan đến thị trường lao động. Không chỉ vậy, Nhà nước cũng có những phân tích và dự báo liên đến thị trường lao động và kết nối cung cầu lao động.
• Dịch vụ việc làm: Nâng cao và cải thiện dịch vụ việc làm, hiện đại hóa hệ thống thông tin thị trường lao động. Đầu tư đẩy mạnh năng lực của trung tâm dịch vụ việc làm.
• Các chính sách khuyến khích: Nhà nước sẽ ban hành các chính sách nhằm đảm bảo quyền lợi của người lao động cũng như người sử dụng lao động. Thông qua để khuyến khích, động viên các tổ chức và cá nhân tham gia thị trường lao động.

5. Cơ hội và thách thức về xây dựng thị trường lao động ở Việt Nam

Những cơ hội và thách thức của thị trường lao động Việt Nam

5.1. Cơ hội

Trong giai đoạn hiện nay, thị trường lao động tại Việt Nam đang có nhiều cơ hội để phát triển. Điển hình là việc Việt Nam tham gia vào các Hiệp định thương mại tự do (FTA) thế hệ mới, trong đó, các quy định liên quan đến lao động nhằm xây dựng một sân chơi bình đẳng trên quy mô toàn cầu.

Dựa vào điều đó, đây là cơ hội tốt để Việt Nam sửa đổi các điều lệ pháp luật lao động cũng như các thể chế lao động để thị trường lao động trở nên linh hoạt hơn. 

Không chỉ vậy, các FTA còn có những yêu cầu liên quan đến thể chế hỗ trợ quan hệ lao động, và các điều kiện và cam kết mà thông qua đó, thị trường lao động tại Việt Nam có cơ hội “đàn hồi” tốt hơn trước những biến động của thị trường.

Bên cạnh đó, hiện nay thị trường lao động Việt Nam cũng đang có nhiều cơ hội khi chính trị xã hội được đánh giá là ổn định và cởi mở hơn nhiều so với các quốc gia trong khu vực. Điều này đã thu hút rất nhiều vốn đầu tư và các doanh nghiệp nước ngoài, từ đó có nguồn việc làm dồi dào.

Nguồn nhân lực tại Việt Nam cũng đang ngày càng được nâng cao hơn về mặt chuyên môn cũng như năng lực làm việc. Đặc biệt đối với những người lao động tri thức. Nguồn lao động tri thức đang ngày càng đông đảo và chất lượng hơn.

5.2. Thách thức

Tuy nhiên, đi kèm với cơ hội sẽ luôn có những thách thức. Việc đẩy mạnh phát triển thị trường lao động để phù hợp với điều kiện quốc tế sẽ là những khó khăn trong việc thay đổi chính sách cũng như hệ thống pháp luật.

Cơ cấu pháp luật hiện chưa đủ linh hoạt để thích ứng với việc triển khai một phương pháp mới, cộng với việc các bên liên quan chưa hoàn toàn hiểu biết về các quy định này. Thiếu kinh nghiệm trong việc thực hiện các cuộc đối thoại và thương lượng cũng đóng vai trò quan trọng, tạo ra những trở ngại đối với hoạt động của thị trường lao động, gây ra sự không đồng nhất so với kỳ vọng.

Bên cạnh đó, thế giới cũng đang đổi thay nhanh chóng cùng với những sự tác động của cuộc cách mạng công nghiệp thứ tư. Các yếu tố mới liên tục xuất hiện tác động đến thị trường lao động cũng như cách thị trường lao động vận hành.

Máy móc công nghệ, robot, trí tuệ nhân tạo lần lượt xuất hiện và nhanh chóng đóng vai trò quan trọng trong sản xuất kinh doanh, thậm chí thay thế người lao động. Điều đó đặt ra thách thức về việc đào tạo tay nghề, cũng như kỹ năng chuyên môn của người lao động.

Việc thế giới biến đổi nhanh chóng khiến cho chúng ta không kịp định hình về thiên hướng phát triển của thị trường nói chung và thị trường lao động nói riêng. Bởi vậy, rất khó để có một định hướng chính xác nhằm mục đích nâng cao thị trường lao động cũng như bắt nhịp được với thế giới.

5.3. Tình hình thị trường lao động Việt Nam năm 2023

• Những điểm tích cực

Điểm tích cực đầu tiên nhìn thấy tại thị trường lao động Việt Nam trong năm 2023 đó là tỷ lệ lao động trẻ đã tăng hơn. Theo thống kê, tỷ lệ người lao động trên 15 tuổi đã tăng 666,5 nghìn người so với năm trước.

Lực lượng lao động tại Việt Nam giai đoạn 2019 - 2023

Trong số đó, tỷ lệ tham gia lực lượng lao động cũng tăng so với năm ngoái. Cụ thể tỷ lệ tham gia lực lượng lao động nam tăng thêm 0,2 điểm phần trăm và tỷ lệ tham gia lực lượng lao động nữ tăng 0,4 điểm phần trăm.

Không chỉ có sự gia tăng về mặt lực lượng lao động, thị trường lao động Việt Nam cũng chứng kiến sự gia tăng về tỷ lệ việc làm. Cụ thể, số lao động có việc làm trong năm 2023 đã tăng 683 nghìn người so với năm 2022, tương ứng với 1,35%. Đáng mừng hơn, tỷ lệ người lao động có việc làm tăng ở cả hai khu vực nông thôn và thành thị.

Bên cạnh đó, không chỉ gia tăng về mặt số lượng, chất lượng của lực lượng lao động tại Việt Nam cũng đã có nhiều cải thiện trong năm 2023. Theo báo cáo, tỷ lệ lao động đã qua đào tạo, có chứng chỉ trong năm 2023 đã tăng 0,6 điểm phần trăm so với năm 2022. 

Không chỉ thế, thu nhập bình quân cũng có dấu hiệu tăng. Thu nhập bình quân tháng của lao động tại Việt Nam trong năm 2023 là 7,1 triệu, tăng 6,9% so với năm 2022. Đây không phải là một mức lương trung bình cao, nhưng cũng là một dấu hiệu tăng đáng mừng.

• Những điểm hạn chế

Điểm hạn chế đầu tiên cần nhắc đến chính là chất lượng của nguồn lao động trên thị trường lao động Việt Nam. Mặc dù tỷ lệ người lao động qua đào tạo và có bằng cấp tại Việt Nam đã tăng, tuy nhiên, so với nhu cầu của thị trường là chưa đủ. Do vậy, vấn đề nâng cao chất lượng vẫn là vấn đề cấp thiết.

Bên cạnh đó, sự chuyển dịch cơ cấu giữa các ngành trong năm 2023 cũng chậm hơn. So với các năm trước, sự chuyển dịch trong các ngành nông nghiệp, lâm nghiệp chậm hơn, trong khi đó, khu vực dịch vụ và công nghiệp không tăng nhiều.

Ngoài ra, số lượng lao động sử dụng hết tiềm năng vẫn chưa cao. Điều này chứng tỏ thị trường lao động Việt Nam vẫn chưa được khai thác hết tiềm năng. Dẫn đến khó khăn trong việc phát triển thị trường lao động. Đây cũng là một trong những lý do vì sao tỷ lệ thất nghiệp tại Việt Nam vẫn đang ở mức cao, cần phải giải quyết.

Xem thêm: TÌM HIỂU THỊ TRƯỜNG NGÁCH - CHIẾN LƯỢC ĐẶC BIỆT DẪN ĐẾN THÀNH CÔNG

Thị trường lao động là một thị trường rộng lớn và có ảnh hưởng trực tiếp tới sự phát triển của xã hội và quốc gia. Một thị trường lao động ổn định sẽ mang lại rất nhiều lợi ích và là bước đệm mạnh mẽ cho sự vươn lên của một đất nước.

Bài viết trên đây của Tiếng Anh giao tiếp Langmaster đề cập đến thị trường lao động là gì cũng như giải thích các khía cạnh xung quanh đó. Hy vọng qua bài viết các bạn đã hiểu nhiều hơn về thị trường lao động và có được những thông tin cần thiết phục vụ cho công việc của mình.